Van wintertijd naar zomertijd, wat doet dit met je lichaam?

Het laatste weekend van maart is het weer zover; het verzetten van de klok. We gaan van de wintertijd naar de zomertijd. Na het ingaan van de wintertijd is de biologische klok van veel mensen een paar dagen van slag. Ze kunnen ‘s avonds slecht in slaap komen en hebben ‘s ochtends veel meer moeite met opstaan. Meer mensen hebben last van de overgang van de wintertijd naar de zomertijd dan andersom. Hoe komt dat?

Eerst duiken we de geschiedenis in. Waarom hebben wij eigenlijk winter- en zomertijd? Daarna beschrijven we de effecten van het verzetten van de klok op je lichaam. En tot slot geven we je tips om beter om te gaan met het verzetten van de klok.

Klein stukje geschiedenis

De eerste keer dat wij in Nederland te maken kregen met zomertijd was tijdens de eerste en de tweede wereldoorlog. Daarna is de zomertijd een tijdje weggeweest uit Nederland, om op 3 april 1977 definitief weer ingevoerd te worden. We zaten toen middenin de oliecrisis. Met het invoeren van de zomertijd zouden we energie gaan besparen, doordat we meer met daglicht zouden leven. Dus in de zomer wat eerder opstaan zodat we ’s avonds minder verlichting aandoen. Die verwachte energiebesparing is nooit bewezen.

Wat zijn de effecten van het verzetten van de klok op je lichaam?

Eerst is het goed om te weten dat de wintertijd voor ons de ‘standaardtijd’ is als je kijkt naar onze tijdzone. In Nederland is het dus even laat als in Frankrijk en Duitsland, maar ook als in Algerije en Namibië. De term ‘wintertijd’ is ontstaan nadat de ‘zomertijd’ is ingevoerd. Doordat wintertijd de standaardtijd is, komt deze het dichtst in de buurt van hoe onze biologische klok is afgesteld. In de winter zitten we dus meer in ons natuurlijke ritme.

We hebben allemaal een biologische klok. Deze klok is verantwoordelijk voor ons slaap-waakritme. Door deze klok worden we ’s avonds moe en krijgen we ’s morgens energie om de dag te beginnen. Daglicht is bij dit proces cruciaal. De wintertijd wordt gezien als de beste vaste tijd voor ons lichaam, omdat het dan bijna het hele jaar rond licht is als wij opstaan en donker is als wij gaan slapen. Daglicht heb je nodig om je dag energiek te beginnen en donker heb je nodig om je lichaam in rust te krijgen. Er gaan zelfs stemmen op om de wintertijd de standaardtijd te maken. Dus nooit meer de klok verzetten naar de zomertijd.

Als we overgaan van de wintertijd naar de zomertijd slaap je een uurtje korter. Dat is op zich geen ramp voor 1 nachtje. Onze biologische klok heeft echter tijd nodig om te wennen aan de nieuwe tijd van opstaan en gaan slapen. De eerste week kun je merken dat je actief wilt zijn in de ochtend terwijl je biologische klok aangeeft te moeten rusten. En ’s avonds kun je moeite hebben met in slaap vallen omdat je biologische klok aangeeft dat je nog actief kunt zijn. Dit kan leiden tot te weinig slaap. Een ander nadelig gevolg, wat uit onderzoek is gebleken, is dat er in de eerste week na het invoeren van de zomertijd 5,1% meer hartinfarcten zijn. Terwijl er in de eerste week na het invoeren van de wintertijd juist 1,5% minder hartinfarcten zijn.

Naast deze cijfers zijn er ook veel mensen waarbij de biologische klok niet goed meegaat naar de zomertijd. Zij blijven de gehele zomertijd periode last houden van moeite met inslapen, doordat het ’s avonds zolang licht is. Dit kan leiden tot chronisch slaaptekort.

Chronisch slaaptekort kans leiden tot:

Verhoogde kan op hart- en vaatziekten
Overgewicht
Verhoogde kans op suikerziekte
Groter risico op ongelukken vooral in het verkeer
Slechter functioneren/presteren overdag

Gelukkig zijn er een aantal tips waarmee je kunt voorkomen dat jij veel last hebt van het verzetten van de klok.

Wat kun je eraan doen?

Hieronder geven wij je een aantal praktische tips om de overgang van wintertijd naar zomertijd makkelijker te doorstaan.

Ga de dagen voorafgaand aan de overgang naar de zomertijd eerder naar bed. Als je elke avond al iets eerder naar bed gaat, kun je het slaapritme al een beetje aanpassen. Als je bijvoorbeeld elke dag een kwartier eerder naar bed gaat en een kwartier eerder opstaat, zal je merken dat je minder last hebt van het verzetten van de klok.
Zorg dat het donker is in je slaapkamer. Maak bijvoorbeeld gebruik van verduisterende gordijnen. Als het goed donker is in je slaapkamer zal je gemakkelijker in slaap vallen.
Gebruik het daglicht. Ga zodra je wakker bent lekker in het daglicht staan. Kijk even naar buiten en gooi je gordijnen open. Hierdoor worden je hersenen gestimuleerd om actief te worden.
Vermijd fel licht in de avond. Je helpt je biologische klok door in de avond fel licht te vermijden. Dim het licht in de woonkamer vast een beetje, of doe de gordijnen dicht, dan zul je makkelijker is slaap vallen.
Doe geen dutjes overdag. Ook al ben je moe, sla het dutje ’s middags even over. Hierdoor zul je ’s avonds vermoeider zijn en makkelijker in slaap vallen. Je komt sneller in het nieuwe ritme.

Hopelijk helpen deze tips je om snel om te schakelen van de wintertijd naar de zomertijd.

Deze blog is eerder verschenen op www.onlinelerenoverleefstijl.nl

Marieke de Wit

Leefstijlcoach bij Appels met Peren